East Asian Writing Systems -аарай

Mongolian Script Home >
envelope
-аарай

 

Spelling of Verbs in Mongolian Cyrillic Script

Spelling verbs in the Mongolian Cyrillic script is hard to get right. There are even dictionaries of 'correct spelling' to help Mongolians who get confused.

To try and remember the rules, I've divided the verbs into three classes. It is useful to think of these as classes in a school. Two of the classes are relatively well-behaved, although some do get up to some mischief. But there is one class that is full of delinquents. These have to be kept separate from the other classes.

I. Verb stems ending in vowels (Well behaved)

Verb stems that end in vowels are all very well-behaved. The stem can be found easily, by dropping the -х of the infinitive, and endings are added to the stems in a regular manner. This class includes the following:

a) Infinitive ending in double vowel + -х

These are easy to identify. Remove the -х only. The verb stem will end in a vowel.

Long vowels
Infinitive Stem Future Past -ж/-ч Form Imperative
асаа асаа асаа-на асаа-сан асаа асаа-г-аарай
заа заа заа-на заа-сан заа заа-г-аарай
саа саа саа-на саа-сан саа саа-г-аарай
хаа хаа хаа-на хаа-сан хаа хаа-г-аарай
хуваа хуваа хуваа-на хуваа-сан хуваа хуваа-г-аарай
угаа угаа угаа-на угаа-сан угаа угаа-г-аарай
унтраа унтраа унтраа-на унтраа-сан унтраа унтраа-г-аарай
яа яа яа-на яа-сан яа яа-г-аарай
ханиа ханиа ханиа-на ханиа-сан ханиа ханиа-г-аарай
асуу асуу асуу-на асуу-сан асуу асуу-г-аарай
буу буу буу-на буу-сан буу буу-г-аарай
суу суу суу-на суу-сан суу суу-г-аарай
уу уу уу-на уу-сан уу уу-г-аарай
гомдоо гомдоо гомдоо-но гомдоо-сон гомдоо гомдоо-г-аарай
тогтоо тогтоо тогтоо-но тогтоо-сон тогтоо тогтоо-г-оорой
зохио зохио зохио-но зохио-сон зохио зохио-г-оорой
хөө хөө хөө-нө хөө-сөн хөө хөө-г-өөрэй
инээ инээ инээ-нэ инээ-нэ инээ инээ-г-ээрэй
гүйцээ гүйцээ гүйцээ-нэ гүйцээ-сэн гүйцээ гүйцээ-г-ээрэй
хүлээ хүлээ хүлээ-нэ хүлээ-сэн хүлээ хүлээ-г-ээрэй
нээ нээ нээ-нэ нээ-сэн нээ нээ-г-ээрэй
тэжээ тэжээ тэжээ-нэ тэжээ-сэн тэжээ тэжээ-г-ээрэй
эмээ эмээ эмээ-нэ эмээ-сэн эмээ эмээ-г-ээрэй
зүү зүү зүү-нэ зүү-сэн зүү зүү-г-ээрэй
нүү нүү нүү-нэ нүү-сэн нүү нүү-г-ээрэй
түү түү түү-нэ түү-сэн түү түү-г-ээрэй
So-called 'Diphthongs'
Infinitive Stem Future Past -ж/-ч Form Imperative
ай ай ай-на ай-сан ай ай-г-аарай
бай бай бай-на бай-сан бай бай-г-аарай
хай хай хай-на хай-сан хай хай-г-аарай/td>
онгой онгой онгой-но онгой-сон онгой онгой-г-оорой
хий хий хий-нэ хий-сэн хий хий-г-ээрэй
гүй гүй гүй-нэ гүй-сэн гүй гүй-г-ээрэй

b) Infinitive ending in -нах, -нэх, -нох, -нөх (excludes -них)

Our second group is here because of a behavioural peculiarity. It consists of verbs where the infinitive ends in -нах, -нэх, -нох, or -нөх. Theoretically the stem could end in -н, but at the end of a syllable the letter -н is pronounced /ŋ/, which isn't what we want. For this reason, the vowel is retained. The stem is formed by removing the final -х and no more.

Infinitive Stem Future Past -ж/-ч Form Imperative
уна уна уна-на уна-сан уна ун(а)-аарай
хяна хяна хяна-на хяна-сан хяна хян(а)-аарай
чана чана чана-на чана-сан чана чан(а)-аарай
сана сана сана-на сана-сан сана сан(а)-аарай
самна самна самна-на самна-сан самна самн(а)-аарай
агна агна агна-на агна-сан агна агн(а)-аарай
загна загна загна-на загна-сан загна загн(а)-аарай
хоно хоно хоно-но хоно-сон хоно хон(о)-оорой
оно оно оно-но оно-сон оно он(о)-оорой
хэмнэ хэмнэ хэмнэ-нэ хэмнэ-сэн хэмнэ хэмн(э)-ээрэй

c) Infinitive ending in consonant + -гах, -гэх, -гох, -гөх plus one infinitive ending in -агах

remove only the final -х. The verb stem ends in a vowel.

Infinitive Stem Future Past -ж/-ч Form Imperative
дага-х дага дага-на дага-сан дага -аарай
асга-х асга асга-на асга-сан асга асг(а)-аарай
залга залга залга-на залга-сан залга залг(а)-аарай
цанга цанга цанга-на цанга-сан цанга цанг(а)-аарай
жарга жарга жарга-на жарга-сан жарга жарг(а)-аарай
марга марга марга-на марга-сан марга марг(а)-аарай
гарга гарга гарга-на гарга-сан гарга гарг(а)-аарай
урга урга урга-на урга-сан урга ург(а)-аарай
сурга сурга сурга-на сурга-сан сурга сург(а)-аарай
дуусга-х дуусга дуусга-на дуусга-сан дуусга дуусг(а)-аарай
ойлго ойлго ойлго-но ойлго-сон ойлго ойлг(о)-оорой
онгойлго онгойлго онгойлго-но онгойлго-сон онгойлго онгойлг(о)-оорой
олго олго олго-но олго-сон олго олг(о)-оорой
сонго сонго сонго-но сонго-сон сонго сонг(о)-оорой
торго торго торго-но торго-сон торго торг(о)-оорой
өргө өргө өргө-нө өргө-сөн өргө өрг(ө)-өөрэй
өсгө-х өсгө өсгө-нө өсгө-сөн өсгө өсг(ө)-өөрэй
дэлгэ дэлгэ дэлгэ-нэ дэлгэ-сэн дэлгэ дэлг(э)-ээрэй
эргэ эргэ эргэ-нэ эргэ-сэн эргэ эрг(э)-ээрэй
эдгэ эдгэ эдгэ-нэ эдгэ-сэн эдгэ эдг(э)-ээрэй
шийтгэ шийтгэ шийтгэ-нэ шийтгэ-сэн шийтгэ -ээрэй
итгэ-х итгэ итгэ-нэ итгэ-сэн итгэ-ж -ээрэй
хүндэтгэ-х хүндэтгэ хүндэтгэ-нэ хүндэтгэ-сэн хүндэтгэ-ж -ээрэй

d) Infinitive ending in монгол баавар consonant + -лах, -лох, -лөх, -лэх

The infinitive endings -лах, -лох, -лөх, -лэх are well behaved when in good company. By good company, we mean the consonants м, н, г, л, б, в, and р. These are known as the монгол баавар consonants.

If the л is preceded by these consonants, only -х is removed. The resulting verb stem ends in a vowel.

Infinitive Stem Future Past -ж/-ч Form Imperative
-мл
амлах амла амла-на амла-сан амлаж -аарай
-гл
таглах тагла тагла-на тагла-сан таглаж -аарай
хориглох хоригло хоригло-но хоригло-сон хориглож -аарай
тоглох тогло тогло-но тогло-сон тоглож -аарай
хориглох хоригло хоригло-но хоригло-сон хориглож -аарай
өшиглөх өшиглө өшиглө-нө өшиглө-сөн өшиглөж -аарай
хэрэглэх хэрэглэ хэрэглэ-нэ хэрэглэ-сэн хэрэглэж -ээрэй
бүжиглэх бүжиглэ бүжиглэ-нэ бүжиглэ-сэн бүжиглэ-ж -ээрэй
инээмсэглэх инээмсэглэ инээмсэглэ-нэ инээмсэглэ-сэн инээмсэглэ-ж -ээрэй
-лл
ажиллах ажилла ажилла-на ажилла-сан ажилла-ж -аарай
суллах сулла сулла-на суулла-сан сулла-ж -аарай
хооллох хоолло хоолло-но хоолло-сон хоолло-ж -аарай
-вл
хэвлэх хэвлэ хэвлэ-нэ хэвлэ-сэн хэвлэж -ээрэй
-рл
хайрлах хайрла хайрла-на хайрла-сан хайрлаж -аарай
баярлах баярла баярла-на баярла-сан баярлаж -аарай
уурлах уурла уурла-на уурла-сан уурлаж -аарай
тайлбарлах тайлбарла тайлбарла-на тайлбарла-сан тайлбарлаж -аарай
гэрлэх гэрлэ гэрлэ-нэ гэрлэ-сэн гэрлэж -ээрэй
үнэрлэх үнэрлэ үнэрлэ-нэ үнэрлэ-сэн үнэрлэж -ээрэй
цэвэрлэх цэвэрлэ цэвэрлэ-нэ цэвэрлэ-сэн цэвэрлэж

e) Infinitive ending in монгол баавар consonant + -бах, -бох, -вах, -вох

This is a very small group. If в or б are preceded by м, н, г, л, б, в, or р (the монгол бааавар consonants), remove only the final -х. The resulting verb stem ends in a vowel.

Infinitive Stem Future Past -ж/-ч Form Imperative
холбох холбо холбо-но холбо-сон холбож -аарай
харвах харва харва-на харва-сан харваж -аарай

Verbs belonging to the above groups exhibit exemplary behaviour. They all end in vowels, and verb endings added in a regular manner.


II. Verb stems that switch vowels and consonants

This brings us to the bad eggs. These are verbs that play a trick on us when we try to find the stem from the infinitive.

The trick they play is a nasty one. After the final -х has been removed, the final vowel and consonant suddenly switch places. What is worse, certain members of the class even swap vowels altogether.

a) Infinitive ending in цоожоо засад тушаачих consonant + -лах, -лох, -лөх, -лэх

We saw above that -лах, -лох, -лөх, -лэх are well behaved in good company, that is, our friends монгол баавар. Unfortunately, there is a group of consonants that have a bad influence on -лах, -лох, -лөх, -лэх: the consonants ц, ж, з, с, д, т, ш, ч, or х, which are known as the цоожоо засад тушаачих consonants. Under the influence of these bad eggs, the final two letters of the stem are swapped around. This altered stem is then used for adding all inflectional endings.

For example, туслах -> becomes тусал- in the stem.

The verb stem thus ends in a consonant.

Three of those consonants give rise to further mischief:

Where the consonant is ж, ч, or ш, the rearranged vowel suddenly turns into an и. That is, what appears like a harmless а in the infinitive is suddenly converted into an и.

For example, авчрах -> авчир-

Infinitive Stem Future Past -ж/-ч Form Imperative
-дл
судла судал судал-на судал-сан судал судл-аарай
хүндлэ хүндэл хүндэл-нэ хүндэл-сэн хүндэл хүндл-ээрэй
мэндлэ мэндэл мэндэл-нэ мэндэл-сэн мэндэл мэндл-ээрэй
эвдлэ эвдэл эвдэл-нэ эвдэл-сэн эвдэл эвдл-ээрэй
зүүдлэ зүүдэл зүүдэл-нэ зүүдэл-сэн зүүдэл зүүдл-ээрэй
-сл
тусла тусал тусал-на тусал-сан тусал тусл-аарай
усла усал усал-на усал-сан усал усл-аарай
-тл
батла батал батал-на батал-сан батал батл-аарай
-хл
эхлэ эхэл эхэл-нэ эхэл-сэн эхэл эхл-ээрэй
нүхлэ нүхэл нүхэл-нэ нүхэл-сэн нүхэл нүхл-ээрэй
-цл
буцла буцал буцал-на буцал-сан буцал буцл-аарай
хурцла хурцал хурцал-на хурцал-сан хурцал хурцл-аарай
-жл
цоомжло цоомжил цоомжил-но цоомжил-сон цоомжил цоомжл-оорой
болгоомжло болгоомжил болгоомжил-но болгоомжил-сон болгоомжил болгоомжл-оорой
ээлжлэ ээлжил ээлжил-нэ ээлжил-сэн ээлжил ээлжл-ээрэй
цээжлэ цээжил цээжил-нэ цээжил-сэн цээжил цээжл-ээрэй
-чл
уучла уучил уучил-на уучил-сан уучил уучл-аарай
өөрчлө өөрчил өөрчил-нө өөрчил-сэн өөрчил өөрчл-өөрэй
эмчлэ эмчил эмчил-нэ эмчил-сэн эмчил эмчл-ээрэй
-шл
цаашла цаашил цаашил-на цаашил-сан цаашил цаашл-аарай
дээшлэ дээшил дээшил-нэ дээшил-сэн дээшил дээшл-ээрэй

b) Infinitive ending in Consonant + -рах, -рох, -рөх, -рэх

Unlike -лах, -лох, -лөх, -лэх, which only reveal delinquent behaviour under the baleful influence of the цоожоо засад тушаачих consonants, the consonant р is involved in vowel-consonant switching after any consonant. (After vowels, of course, р behaves quite differently.)

For example, амрах -> амар-

1. Any consonant + р
Infinitive Stem Future Past -ж/-ч Form Imperative
-вр
авра авар авар-на авар-сан авар авр-аарай
тэврэ тэвэр тэвэр-нэ тэвэр-сэн тэвэр тэвр-ээрэй
-др
мэдрэх мэдэр мэдэр-нэ мэдэр-сэн мэдэр -ээрэй
эвдрэх эвдэр эвдэр-нэ эвдэр-сэн эвдэр -ээрэй
ядрах ядар ядар-на ядар-сан ядар -аарай
амьдрах амьдар амьдар-на амьдар-сан амьдар -аарай
-мр
томрох томор томор-но томор-сон томор -аарай
амрах амар амар-на амар-сан амар -аарай
хөмрөх хөмөр хөмөр-нө хөмөр-сөн хөмөр -аарай
-ср
таср-ах тасар тасар-на тасар-сан тасар -аарай
-цр
хоцрох хоцор хоцор-но хоцор-сон хоцор -аарай
-жр
сайжрах сайжир сайжир-на сайжир-сан сайжир-ч -аарай
-чр
авчрах авчир авчир-на авчир-сан авчир-ч -аарай
-шр
хөгшрөх хөгшир хөгшир-нө хөгшир-сөн хөгшир-ч -аарай

 

III. Verb stems that end in consonants

b) For all other verb infinitives with consonant + vowel + -х:

consonant + vowel (other than и) + -х

remove both the last vowel and -х. The verb stem will then end in a consonant.

Infinitive Stem Future Past -ж/-ч Form Imperative
хая-х хая хая-на хая-сан хая-ж -аарай
оё-х оё оё-но оё-сон оё-ж -аарай
дуус-ах дуус дуус-на дуус-сан дуусч
дуусаж
-аарай
дас-ах дас дас-на дас-сан дасч
дасаж
-аарай
зас-ах зас зас-на зас-сан засч
засаж
-аарай
нис-эх нис нис-нэ нис-сэн нисч
нисэж
-аарай
хас-ах хас хас-на хас-сан хас -аарай
бос-ох бос бос-но бос-сон босо-ж -аарай
өг-өх өг өг-нө өг-сөн өг-өж -аарай
тэг-эх тэг тэг-нэ тэг-сэн тэг-ж -аарай
гуйв-ах гуйв гуй-на гуйв-сан гуйв-ж -аарай
яв-ах яв яв-на яв-сан яв-ж -аарай
зов-ох зов зов-но зов-сон зов-ж -аарай
бод-ох бод бод-но бод-сон бодо-ж -аарай
буд-ах буд буд-на буд-сан буд-а -аарай
дууд-ах дууд дууд-на дууд-сан дууда -аарай
уд-ах уд уд-на уд-сан уда -аарай
ид-эх ид ид-нэ ид-сэн идэ-ж -ээрэй
чад-ах чад чад-на чад-сан чада -аарай
мэд-эх мэд мэд-нэ мэд-сэн мэдэ-ж -ээрэй
найд-ах найд найд-на найд-сан найда -аарай
жолоод-ох жолоод жолоод-но жолоод-сон жолоодо-ж -аарай
тат-ах тат тат-на таг-сан тат-аж -аарай
нөх-өх нөх нөх-нө нөх-сөн нөхө-ж -аарай
үх-эх үх үх-нэ үх-сэн үхэ-ж -аарай
гайх-ах гайх гайх-на гайх-сан гайха-ж -аарай
буц-ах буц буц-на буц-сан буца-ж -аарай
халууц-ах халууц халууц-на халууц-сан халууца-ж -аарай
үз-эх үз үз-нэ үз-сэн үзэ-ж -аарай
нэм-эх нэм нэм-нэ нэм-сэн нэм-ж -аарай
ал-ах ал ал-на ал-сан ал-ж -аарай
дуул-ах дуул дуул-на дуул-сан дуул-ж -аарай
нугал-ах нугал нугал-на нугал-сан нугал-ж -аарай
орчуул-ах орчуул орчуул-на орчуул-сан орчуул-ж -аарай
сал-ах сал сал-на сал-сан сал-ж -аарай
тайл-ах тайл тайл-на тайл-сан тайл-ж -аарай
уйл-ах уйл уйл-на уйл-сан уйл-ж -аарай
хагал-ах хагал хагал-на хагал-сан хагал-ж -аарай
хугал-ах хугал хугал-на хугал-сан хугал-ж -аарай
шалтгаал-ах шалтгаал шалтгаал-на шалтгаал-сан шалтгаал-ж -аарай
хариул-ах хариул хариул-на хариул-сан хариул-ж -аарай
ол-ох ол ол-но ол-сон ол-ж -аарай
бол-ох бол бол-но бол-сон бол-ж -аарай
тоол-ох тоол тоол-но тоол-сон тоол-ж -аарай
төл-өх төл төл-нө төл-сөн төл-ж -аарай
нөлөөлөх нөлөөл нөлөөл-нө нөлөөл-сөн нөлөөл-ж -аарай
түл-эх түл түл-нэ түл-сэн түл-ж -аарай
сэл-эх сэл сэл-нэ сэл-сэн сэл-ж -аарай
хэл-эх хэл хэл-нэ хэл-сэн хэл-ж -аарай
үзүүл-эх үзүүл үзүүл-нэ үзүүл-сэн үзүүл-ж -аарай
анхаар-ах анхаар анхаар-на анхаар-сан анхаар-ч -аарай
анзаар-ах анзаар анзаар-на анзаар-сан анзаар-ч -аарай
бар-ах бар бар-на бар-сан бар-ж -аарай
гар-ах гар гар-на гар-сан гар-ч -аарай
даар-ах даар даар-на даар-сан даар-ч -аарай
зар-ах зар зар-на зар-сан зар-ж -аарай
шар-ах шар шар-на шар-сан шар-ж -аарай
таар-ах таар таар-на таар-сан таар-ч -аарай
яар-ах яар яар-на яар-сан яар-ч -аарай
зур-ах зур зур-на зур-сан зур-ж -аарай
хар-ах хар хар-на хар-сан хар-ж -аарай
хугар-ах хугар хугар-на хугар-сан хугар-ч -аарай
сур-ах сур сур-на сур-сан сур-ч сур-аарай
халуур-ах халуур халуур-на халуур-сан халуур-ч -аарай
хамаар-ах хамаар хамаар-на хамаар-сан хамаар-ч -аарай
ир-эх ир ир-нэ ир-сэн ир-ж -ээрэй
ор-ох ор ор-но ор-сон ор-ж -аарай
өнгөр-өх өнгөр өнгөр-нө өнгөр-сөн өнгөр-ч -аарай
зөвшөөр-өх зөвшөөр зөвшөөр-нө зөвшөөр-сөн зөвшөөр-ч -аарай
төр-өх төр төр-нө төр-сөн төр-ж -аарай
хүр-эх хүр хүр-нэ хүр-сэн хүр-ж -аарай

Double consonants

оролц-ох оролц оролцо-но оролц-сон оролцо-ж -аарай
амс-ах амс амса-на амс-сан амс-ч
амс-аж
-аарай
зогс-ох зогс зогсо-но зогс-сон зогсо-ж -аарай
сонс-ох сонс сонсо-но сонс-сон сонс-ож -аарай
төгс-өх төгс төгсө-нө төг-сөн төгсө-ж -аарай
өмс-өх өмс өмсө-нө өмс-сөн өмсө-ж -аарай
өлс-өх өлс өлсө-нө өл-сөн өлс-ч
өлс-өж
-аарай
танилц-ах танилц танилца-на танилц-сан танилца -аарай
уулз-ах уулз уулза-на уулз-сан уулза -аарай
тааралд-ах тааралд тааралда-на тааралд-сан тааралда -аарай
утасд-ах утасд утасда-на утасд-сан утасда -аарай
хавд-ах хавд хавда-на хавд-сан хавда -аарай
харагд-ах харагд харагда-на харагд-сан харагда -аарай
худалд-ах худалд худалда-на худалд-сан худалда -аарай
манд-ах манд манда-на манд-сан манда -аарай
наалд-ах наалд наалда-на наалдс дан наалда -аарай
хэлэлц-эх хэлэлц хэлэлцэ-нэ хэлэлц-сэн хэлэлцэ- -аарай
эвд-эх эвд эвдэ-нэ эвд-сэн эвдэ-ж -аарай
бэлд-эх бэлд бэлдэ-нэ бэлд-сэн бэлдэ-ж -ээрэй
өвд-өх өвд өвдө-нө өвд-сөн өвд -аарай
алх-ах алх алха-на алх-сан алха -аарай
бахарх-ах бахарх бахарха-на бахарх-сан бахарха -аарай
залх-ах залх залха-на залха-сан залха -аарай
түлх-эх түлх түлхэ-нэ түлх-сэн түлхэ-ж -аарай
магт-ах магт магта-на магт-сан магта -аарай
март-ах март марта-на март-сан марта -аарай
давт-ах давт давта-на давт-сан давта -аарай
унт-ах унт унта-на унт-сан унта -аарай
согт-ох согт согто-но согт-сон согто -аарай

 

III. Verb stems in the -их family

а) Verb infinitives ending in -жих, -чих, -ших

Where the final combination is

-жих, -чих, or -ших

the -их should be dropped completely. The verb stem will end in a consonant. This is a small group.

Infinitive Stem Future Past -ж/-ч Form Imperative
хожих хож хож-но хож-сон хожиж -аарай
дэмжих дэмж дэмжи-нэ дэмж-сэн дэмжиж -ээрэй
түгжих түгж түгжи-нэ түгж-сэн түгжиж -ээрэй
бичих би-ч бич-нэ бич-сэн бичиж -ээрэй
очих о-ч оч-но оч-сон очиж -аарай
унших унш унши-на унш-сан уншиж -аарай

b) For all other verb infinitives ending in -их:

consonant + и + -х

-х is dropped and ь is substituted for и. The verb stem ends in the soft sign:

Infinitive Stem Future Past -ж/-ч Form Imperative
тави тавь тави-на тавь-сан тавьж -аарай
боли боль боли-но боль-сон больж -аарай
соли соль соли-но соль-сон сольж -аарай
тани тань тани-на тань-сан таньж -аарай
бари барь бари-на барь-сан барьж -аарай
ури урь ури-на урь-сан урьж -аарай
хари харь хари-на харь-сан харьж -аарай
яри ярь яри-на ярь-сан ярьж -аарай
цохи цохь цохи-но цохь-сон цохиж -аарай
зохи зохь зохи-но зохь-сон зохиж -аарай

Back to Top