||
ᠦᠭᠡ ᠵᠢᠨ ᠴᠢᠩᠭᠠ ᠬᠦᠨᠳᠡᠢ ᠵᠢ ᠢᠯᠭᠠᠬᠤ
ᠴᠢᠩᠭᠠ ᠦᠶᠡ ᠨᠣᠭᠦᠳ ᠵᠢᠡᠷ ᠨᠡᠢᠯᠡᠵᠦ ᠪᠦᠲᠦᠭᠰᠡᠨ ᠦᠭᠡ ᠵᠢ ᠴᠢᠩᠭᠠ ᠦᠭᠡ ᠭᠡᠨᠡ᠃ ᠵᠢᠱᠢᠶᠡᠯᠡᠪᠡᠯ᠄ ᠠᠪᠣ᠂ ᠠᠬᠠ᠂ ᠲᠣᠭᠠ᠂ ᠴᠢᠳᠠᠨᠠ᠂ ᠣᠣᠭᠣᠨᠠ ᠭᠡᠬᠦ ᠮᠡᠲᠦ᠃
ᠬᠦᠨᠳᠡᠢ ᠦᠶᠡ ᠨᠣᠭᠦᠳ ᠵᠢᠡᠷ ᠨᠡᠢᠯᠡᠵᠦ ᠪᠦᠲᠦᠭᠰᠡᠨ ᠦᠭᠡ ᠵᠢ ᠬᠦᠨᠳᠡᠢ ᠦᠭᠡ ᠭᠡᠨᠡ᠃ ᠵᠢᠱᠢᠶᠡᠯᠡᠪᠡᠯ᠄ ᠡᠵᠢ᠂ ᠡᠭᠡᠴᠢ᠂ ᠪᠦᠮᠪᠦᠭᠡ᠂ ᠮᠡᠳᠡᠨᠡ᠂ ᠲᠦᠷᠦᠨᠡ ᠭᠡᠬᠦ ᠮᠡᠲᠦ᠃
ᠰᠠᠭᠠᠷᠮᠠᠭ ᠦᠶᠠ ᠨᠢ ᠴᠢᠩᠭᠠ ᠬᠦᠨᠳᠡᠢ ᠦᠶᠡ ᠵᠢᠨ ᠠᠯᠢᠨ ᠲᠠᠢ ᠨᠢ ᠴᠣ ᠨᠡᠢᠯᠡᠵᠦ ᠪᠣᠯᠣᠨᠠ᠃ ᠲᠡᠭᠡᠬᠦ ᠳᠤ ᠪᠠᠨ ᠦᠭᠡ ᠵᠢᠨ ᠴᠢᠩᠭᠠ ᠬᠦᠨᠳᠡᠢ ᠵᠢ ᠬᠣᠪᠢᠷᠠᠭᠠᠵᠤ ᠴᠢᠳᠠᠬᠤ ᠦᠭᠡᠢ᠃ ᠵᠢᠱᠢᠶᠡᠯᠡᠪᠡᠯ᠄ ᠪᠢᠴᠢᠬᠠᠨ (ᠴᠢᠩᠭᠠ)᠂ ᠪᠢᠳᠡ (ᠬᠦᠨᠳᠡᠢ)᠂ ᠰᠠᠯᠬᠢᠨ (ᠴᠢᠩᠭᠠ)᠂ ᠬᠡᠮᠵᠢᠶᠡ (ᠬᠦᠨᠳᠡᠢ)᠃
ᠪᠦᠷ ᠰᠠᠭᠠᠷᠮᠠᠭ ᠦᠶᠡ ᠪᠠᠷ ᠪᠦᠲᠦᠭᠰᠠᠨ ᠦᠭᠡ ᠨᠢ ᠬᠦᠨᠳᠡᠢ ᠦᠭᠡ ᠳᠤ ᠣᠷᠥᠨᠠ᠃ ᠵᠢᠱᠢᠶᠡᠯᠡᠪᠡᠯ᠄ ᠴᠢᠬᠢ᠂ ᠪᠢᠴᠢ᠂ ᠬᠢᠷᠢ᠂ ᠪᠢᠰᠢ ᠭᠡᠬᠦ ᠮᠡᠲᠦ᠃⤵︎
ugi:n ʧaŋgǎ xondoi jalgǎx
ʧangǎ ujnu:də:r ni:lʤ butsə̌n ugi: ʧangǎ ug gənə:. ʤiʃə:lbə̌l, a:b [a-bu], ax [ах-а], tɔ: [to-ga], ʧɪdǎna: [či-da-na], ʊ:na: [uu-gu-na] gəx mət
xondi: ujnu:də:r ni:ləʤ butsə̌n ugi: xondoi ug gənə:. ʤiʃə:lbə̌l, ə:ʤ [e-ǰi], əgʧ [e-geči], bombǒg [böm-bö-ge], mədə̌nə: [me-de-ne], torǒno: [to-rǒ-ne], gəx mət
sa:rmǎg uj n ʧaŋgǎ xondoi uji:n ælintæ: n ʧ ni:lə̌ʤ bɔlɔ̌n. təgə̌xdə:n ugi:n ʧangǎ xondoig xʏbɪrgaʤgui. ʤiʃə:lbə̌l, bɪʧxǎn [bi-či-xan] (ʧaŋgǎ), bide [bi-dɘ] (xondoi), sælxin [sal-xin] (ʧaŋgǎ), xəmʤə: [xem-ǰi-ye] (xondoi).
bur sa:rmǎg ujə:r butsə̌n ug n xondoi ugə̌nd ɔrɔ̌n ʤiʃə:lbə̌l, ʧix [či-xi], biʧ [bi-či], xir [xi-ri], biʃ [bi-si], gəx məd
Үгийн чанга хөндийг ялгах
Чанга үенүүдээр нийлж бүтсэн үгийг чанга үг гэнэ ээ. Жишээлбэл: аав, ах, тоо, чадна, ууна гэх мэт.
Хөндий үенүүдээр нийлж бүтсэн үгийг хөндий үг гэнэ ээ. Жишээлбэл: ээж, эгч, бөмбөг, мэднэ, төрнө гэх мэт.
Саармаг үе нь чанга хөндий үений алинтай нь ч нийлэж болно. Тэгэхдээ үгийн чанга хөндийг хувиргаж чадахгүй. Жишээлбэл, бяцхан (чанга), бид (хөндий), салхи (чанга), хэмжээ (хөндий).
Бүр саармаг үегээр бүтсэн үг нь хөндий үгэнд ороно. Жишээлбэл: чих, бич, хир, биш гэх мэт.
| ᠦᠭᠡ ᠳᠤ | For ᠦᠭᠡ ᠳᠤ I use ugə̌nd /
үгэнд rather than ugə̌d үгэд, based on Internet usage. ugə̌nd / үгэнд appears to be more popular, despite the fact that there is no ᠨ represented in the traditional spelling of ᠦᠭᠡ ᠳᠤ. ᠦᠭᠡ ᠳᠤ 应该念成 ugə̌d үгэд，因为ᠦᠭᠡ ᠳᠤ中没有ᠨ字。但是网上普遍的拼法是 үгэнд （ugə̌nd），因此在这儿采用 ugə̌nd。 (回去) |
